ထူး၊ ရိုးမရေဒီယိုမဂ္ဂဇင်း
ဟော်ဘောလ်ရင်ကူလက် ရိုးမရေဒီယိုသတင်းထောက် “ဒါထူး” ာရာစ်ဂျီးထူယစ်တယ်။
ဘာသာဘီချီးထာညင် ဇာကာအက်ကမ်သောာစောင်တယ် မောက်ဂေါဒါတ်သော စစ်တွဆောလ်ရော ဟီစတိုရီ စူမိလ်တယ်ဖလပ်၊ ယဉ်ကျေးမှုအမွေအနှစ် ကျုံ၊ ဗီသုကာလက်ရာ အုံး ကိုလိုနီခေတ် တူဒီ ဂူရိထူယစ်တယ် မာလ်လုံအီနားယောအာစောင် ဘီ လီကူလက်။
သီဗီဂျီရာစ် အစ္စလာမ်ဘာသာဝင် အုံး ဝတ်ပြု ဂေါ်ရောင်တယ် ဗလီအက်ကမ်ယော စစ်တွေ ဆာလ်ဆောမူကျော့ရစ်သော ဗာဏိထူယောင်။ ဂျမား ဘီလီနင်ဒီထူယစ်တယ် ဗလီမူဇောင်ငတ်တိစစ်တွေသော နင်ဒင်ငေါလ် ဆရာတော်ဦးဥတ္တမ ပန်းခြံထာညင် ယဉ်ကျေးမှုပြတိုက် လိုဒက်ကျာဂူရိအာသပ်။
အီဗလီရစ် (18) ရာစုဆောမူကျောရစ် မောက်ဂေါဒါတ် လူမီလ်ေလာတယ် အိန္ဒိယဒါတ်တော် မာနုတူဝမ်အက်စောင် ဂူရိဂျီးဂေယစ် ဘီလီဘာသာရေး ဒင် ဂွမာနုကျုံ ကူဒေဂါးလက်။ စစ်ေတွအက်ဆောလ်ရော မာနု အစ္စလာမ်ဘာသာဝင် အုံး နော့စ်ကုစ်ဖာရာ ဒေါ်ဝါးအာယောရစ် ဝတ်ပြုဂေါ်ေရာင် ဘီလီတာရား ကူဒေဂါးလက်။
(1859) ဘောဆောလ်ရော မရမာ့ ဘောက်စ်ကော်ဂျပ် အိန္ဒိယတုံး ပုဂ္ဂိုလ်ဝါး အီဗလီဝန်းရစ်တီငါပူရာစ်ညင်ဂူလောတယ်။ သီဗလီဝန်နော့စ် ဝေယျဝစ္စ အုံးဂူရိဂျက်တယ်။ ကျေပင်ကြီးရပ်ကွက်သောထာဂျပ်မာဒီ မုလ်ဒီနင်လာဂိုက်ဂေယစ်တယ် ဘီလီ အစ္စလာမ်ဘာသာေရး ဒင်ဂွမာနု ဦးကျော် လှအောင် ကူဒေဂါးလော။
(2012) ဘာဆောလ်ရော ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် မောက်ဂေါ ဇာတ်လို အစ္စလာမ်ဘာသာဝင် မူဆလင် အုံးဘီဂျီရစ် ပဋိပက္ခ ဥညင် ပြည်ခိုင်ဖြိုးအစိုးရတယ် ဝတ်ပြုခွှင့် နော်ဒီလော။ သီလောက်ကပ်တူဒီဏာဒီထူယစ်တယ်။ အီနားဥလပ် (9) ဘော ဆောလ်အာနိအုလ်။ အာဂယ်ခေတ် ကောင်စီလက်ထက်သော အာဂုန်ပူရာစ်ဇာညင် ဗလီ ဇာကာရစ် အာဏာပိုင်းအုံး လူဗာစ်ဂူချာလက်ယောသီအာဂုန်တယ် ဗလီ ဇာကာတုံး အာဂယ်ပူရာစ်ဂေယစ်တယ် နော့စ် ဂျပ်လိုက်ဇီနှိပ်တူယစ်တယ်တရားရုံးစာရေး ကင်ဂူရိ နင်ဇီနွိပ္လိပ္က်ပ္တယ္အစၥလာမ္ဘာသာရေး ဒင်ဂွမာနု ဦးကျော်လှေအာင် ကူဒေဂါးလော။
ကျေပင်ကြီးရပ်ကွက် ကန့်ပူရာစ်ဂေယစ်တယ်သော နိုင်ငံတော်အစိုးရတုံး အာဂုန်ပူရာစ်ဂေယစ်တယ် ဇာကာအုံး နိုင်ငံပိုင် ဘီလီ မီးသတ် ဥပဒေ နယ် လာလော။ သီ ဥပဒေ လို ဆားလပ် အစိုးရပိုင် ဥဂေးလ်။ သီအာဂုန်ညင်တယ် ဗလီ သောတော ပုဂ္ဂိုလ် အုံးပူရာစ်ဂျောင်းတယ်ေနာ့။ ဥညာဇာကာတုံ အာဂယ်ပူရာစ်ဂေယစ်တယ်။ သီယာရစ် ပြည်နယ်ကောင်စီ သော ဗိုလ်မှူးကျော်မောင် အာသပ်တယ်လိုက်တပ်သပ် ပြည်နယ်တရားသူကြီး ဦးမောင်သာဇံ လို တရားရုံး သော ဇီနှိပ်လီဂတ်တယ်စာရေး။ ဗိုလ်မှူးကျော်မောင် တယ် သီဇာကာဝန်ရစ် လာဘာစ်ဇူးဒီ ဦးမောင်သာဇံ တုံးအကြံဉာဏ် မာဂီးလော။ အႀကံဥာဏ္မာဂီးနင္သီဇီနွိပ္က်င့်ရစ်မီလီဂီးလုံတယ်။ ဦးမောင်သာဇံတယ် ကီဒူလာလီဂီး လောတယ် ကူလပ် အီဇာကာရာစ်ဏာဒီ နော်ပိုက်။ ဗလီဇာကာ ။အီ အာဂုန်ညင်တယ် ဗလီ ဇာကာ တုံး ပူရာစ်ဂေယစ်တယ်နော့စ်။ ဥညာဇာကာ တုံး အာဂျီးလောတယ်လိုက်ကာသပ် ဂေါလ်ရုံပူရာစ်ဂေယစ်တယ်။ တပ်ထင်ပိုက်မာန့်ကူေလာတယ်။
ဗိုလ်မှူးကျော်မောင် ရစ်သီဇီ နှိပ်ကျင့် မီဘာရာစ်ဂျောင်ကို့စ်တယ်။ ပြည်နယ်ကောင်စီ ရပ် ဆောတုံ းစပ်ထင်ပင်တယ်။ အီနားတယ် ကိုလိုနီေခတ်သော ဂူချာစ်ဂေယစ်တယ်သီ ဗလီ ဝန်းတယ် ညောင်ပင်အိုကြီးဂိုက်ကျုံ ဘေရာစ်ညင်ဘင်ငှီးဇာဘော်တယ် အန္တရာယ် လိုလက်ပိုက်အာသပ်။ ဗလီဝန်းေနာ့စ်ဆာလ်နိုက်ဒူလာတော်လက်တိ ဖောင်ဒေးရှင်း အုံး ယောကူရိထူယောင် ဒူလာဂိုက်လိုဂူချာစ်ထူယစ်တယ် ပြတင်းပေါက် အုံး အုတ်နံရံ အုံး ယောဖာဒီ အာစောင် ဒီဂီးလာမ့်။ ဆန့်နီနောကုစ်ဘီရာဝန်းယောဇာလ် ဥညင် တံတိုင်းကာ ဇာသောဒေသခံမာနု ကျုံေဒါ်ဝန် နော်ခူလီ အုံး စည်ပင်ေငါ်တုံးခွှင့်ပြချက်ပါညင့်ေဒါ်ဝန်ဘီချီးဂျောင်ကူလက်။
ပဋိပက္ခ ဥညင်ပီဂျပ် ဂျမားဗလီ လို စစ်တွေဆောလ်ရော အာ သပ်တယ် ဗလီဝန်အုံး သောလုံခြုံေရးတပ္ဖဲြ႕ဝင္ငံုဇာကာလုစ္ထူလပ်ယော အီနားတာရား ဂူချာစ်ထူယစ်တယ် သဲဒူဗုလ်လိုလုံခြုံေရး ကင်အက်ကာသပ်ထာညင့် ဗလီဘီဂျီးရ် တပ်ဖွဲ့ဝင်း အုံးနိုက်အာဘာလ်။ ဂါလ်တယ်ဒိန်သော (1859) ဘောဆောလ် တူဒီဂူချာစ်ထူယစ်တယ်အီနား (162) ဘောဆောလ် သက်တမ်း အာသပ်တယ် အီ ဗလီ ဝန်းရစ်အာဂယ်ဒူလာ ဖီရီဂူချာစ်ညင် သက်ဆိုင်ရာ အာဏာပိုင် အုံး ဟီစတိုရီအက်ကမ် ဒူလာထောဆန့် အကြံပြု ဂူလစ်ယောအက်ဒေါ် ဘားတယ်ဆန့်နောရစ် သဘောထားလူရီအာဂတ်ယောဒီ ဂီလာမ့်။
ဦးကျော်လှအောင် တယ် အီဗလီ ဝန်တယ် မောက်ဂေါဒါတ်သော ဒင်ဂွ ဥညင်ေရွ႕အက်ဆုံးဗလီအက္ကမ္ အုလ္ဘီလီကူလော။ အီဗလီဝန်းလို ပုံစံအက်ဒူလာ ဂူရိထူယစ်တယ် စစ်တွေေ ဆာလ်လို မောက်ဂေါဒါတ် ဥညာေဆာလ်ရင်နိသော ဂူချာစ်ထူလပ်ယောသီ ဗလီ ဝန်းဒူလာ ဒင်ဂွ နော့စ်အာဂယ်တူဒီ နောစ်ကူလက်။ အစိုးရ တုံး ယော ဆန့်နောရစ် မူလပုံစံ ဒူလာဂူရိဂျီးနင်ဗမားဒါတ်တင် သော အစ္စလာမ် ဘာသာဝင် အုံးရစ် ကိုးကွယ်ခွှင့် ဒီထူယစ်တယ် ကမ/၁ကျင့်ရစ်ေဂဂိုက်ပိုက်လာဂီဘော် ဘီလီ ဦးကျော်လှအောင် ကူလော။
နိုင်ငံတော်အစိုးရ တုံး ယော ဖီရီဂူချာဂျီနင် အစ္စလာမ်ဘာသာဝင် အုံး ရစ္ကိုးကြယ္မႈဒီထူယစ္တဲ့ကမ/၁ရစ်ဒေဂါးပူရီဘော်။ ကျောလိုက်ကူလပ်ယင်တယ် အာမားလို အာဂယ်ဖလပ္အက္ကမ္တယ္လိုက္အီဒူလာယာဗမားဒါတ်တင်နော့စ်နိုက်။ဗာဏားလောက်ကပ် (2/3) ဘောဆောလ်ဒီရီဥယစ်ဆန့်စူနီလောင်။ (2012) ဘောဆောလ် ပဋိပက္ခသော စစ်တွေ ဆောလ်ရော ဗလီ အုံး လို အစ္စလာမ်ဘာသာရေး ဖလပ် (100) တုံး ဘီချီးကာဒီခါးလ်ညင် အီနားယော ဖီရီနော်ဂူချာစ်ဂျီနင် တာရားအာစောင်တယ် ဖာရာဝန်နီလိုဒုက္ခသည်ကမ့်ညောခူလီဂူချာယောရစ် ဝတ်ပြု ဂူရိအာစောင် ဘီလီ မူဆလင် ဒင်ဂွ အုံးကူလက်။
စစ်တွေ ဆောလ်ရော ဒါတ်တင်ဆမ်တီအောဖင့်ဂူရိ အာစောင့်တယ် ရခိုင်လူငယ်မျိုးဆက်သစ်ကွန်ယက် ဥက္ကဌ ကိုမင်းဘာချေ တယ် ဗလီ အုံး ဖီရီဂူချာပိုက်ကိစ္စ အုံး ရစ်မော်ဆာမ် တီအော်ဘီလီကူလော။ စစ်တွေေ ဆာလ်ရော ဥအာသပ်တယ် ဗလီကာဒင် ခါးလ်ယစ်တယ် ကိစ္စ အုံး လိုဆားလပ် မူဆလင် မာနု ကျုံ ရာဂိုက်ထူးပိုက် နော်ခါရစ်ကူလက်။ ဆန်႔ေနာရစ္အာသပ္တယ္ဗုဒၶဘာသာဝင်းလို ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင် အုံး ယောတာရား အဓိက ထူယစ်တယ် ဟီစတိုရီစူမီအာသပ်တယ် ဆောတုံး ဘီချီး ဘောဆောလ်ထာလော်တယ် ဖလပ်ဝန်းရစ် မာနုကျုံ ဂူချာ ဂျာပူရီဘော်ဆန့်ကွာအာယစ်။ ဗလီဝန်နီသော မူဆလင် ဘီလီ နော့စ် ရခိုင်မျိုးစု အင်ဇာတ် အုလ် တယ်အစ္စလာမ် ဘာသာဝင် ကမန်ဇာတ် တုံး ယော ကိုးကွယ်ဂေါ်ရောင်။ ကမန်အရေးတက်ကြွလှုပ်ရှားသူ မဆောင်းနှင်းဝေ တယ် အနာဂတ်ေသာ လူမျိုးဘာသာ နော်လီဂီးနင် ဇာပူရီဘော် ဘီလီကူလော။အာမိ ရှေးဟောင်းအမွေအနှစ် အက်ကမ်ဒူလာထွာပူရီဘော်။ အနာဂတ်သာေမာက်ဂေါဒါတ်တင်ရစ် ဘောဇာစ်ဂျောင်း။ အနာဂတ် မောက်ဂေါဒါတ်တင်သော အီဒူလာနော်ထာေဘာ်။
အီဆော့စ် အာစောင့်တယ် တိုင်းရင်းသားလူမျိုးပေါင်းစုံ၊ ဘာသာပေါင်း စုံအက်ကမ်နော့စ်ထာပိုက် ကူလပ်အီအက်ကမ်ရစ် ဆာမ်တီအော်ဖင့်ဂူရိ ဂျားပူရီဘော် ဘီလီ ဘာဘောင်ငေါ့စ်။ အီကိစ္စအုံးရစ် ဆားလပ် ပြည်နယ်ကောင်စီ ပြောရေးဆိုင်ခွှင့်ရှိသူ ဥပဒေချုပ်ဦးလှသိန်း ငေါ့ရစ် Arakan Yoma တုံး ဖူဇာလ်လူလောင်တယ်။ တပ်တယ် (100) ဘောဆောလ် ဘူရီလပ် ဟီစတိုရီ စူမိလ်ဥလပ်ယော ရှေးဟောင်းဥယစ်တယ် လိုက် ပြည်နယ်တုံး လုပ်ပိုင်ခွှင့် နော်ထားလပ်ယောပြည်ထောင်စုတုံး ဒူရီနင်ဂူ ရိပါရစ်။ ခွှင့်ပြုဂေါ်ရစ် ၊ေနာ်ဂေါ်ရစ်ဆန့် ပြည်ထောင်စုသော အာသပ်တယ်။ ရှေးဟောင်း ဥယစ်တယ်လိုက်။ ပြည်နယ်အစိုးရ တုံးယော ရှေးဟောင်းဘုရားေကျာင်းကန် ရစ်ကီဂေါ်ရောင်၊ နော်ဂေါ်ရောင်တယ်နိုက်။ ဂူရိပိုက်ကူလပ်ယော ဗုဒ္ဓဘာသာ ဖလပ်ဥကျော့သပ်အာမီတယ် ဥဗူရာစ်တူသူဇာကူလော။ ဂူရာဇီပေါ်ဝိုင်းရစ် child right law;CRC convention ကော်ဂျပ်ယာရစ်ေခါ်ရစ်ဂူဂျောင်းတယ်လိုက်။ အာအက်တယ် နီချားခါးလ်ညာ စုတုံးဒေါ်ရောင်တယ်။
698 total views, 2 views today