သက်ငယ်မုဒိန်းမှု ကျော့လိုက် ဘီချီး အုလ်အာယစ်တယ်…

Htoo | Arakan Yoma

ဟီဟော်ဘော်ရင်ကူလပ် ရိုးမရေဒီယိုသတင်းထောက် “ဒါထူး”

ဘာရာဂျီးထူယစ်တယ်။ ဇီဝါးအာဇီးနင် တော်ဂတ်တယ် ဗစ်အက်စောင် ဂေါလ်ရော ဖီရီအာလ်။

ဂေါလ်ရော ကာဇာလူမီနင် ဇီဝါးကီ ဒူလာဆာလုံ ဥယစ်ဆန့်ဖူ ဇာလ်လူညင့် လဘီရီဝါး ဂေါလ်ရော တော်လပ်လာမီ အိုလိုဂျာဆာလုံ ဘီလီကူလော။ ဗစ်တယ်ဆာလုံအက်ကွ၊ ဇူတာအက် ဇုလ်ဒီဂီလာမ့် ဘီလီဘီရီရစ်ကူလော။ ဒီလူမုဒ်ဂယ် အေဂေနာအက် ကာဒါဂိုက်ရပ်ကွက် အုပ်ချုပ်ရေးမှူး သီဒီဇာညင် ပုလိပ် ဂိုက်တီသောတီလီ ဖုန်းမာရီလက်။ မာနုကျုံအာယောရစ် ဖာရာ ကာဇာတော်ဂါညင့်အာအက် ဖာရာ ခါလောကာဇာသော ဆာလုံကာဘောလ် နာဂျစ်ဇီရစ် လက်ပါလော ဆန့်မာဝါးကူ ဒေဂါးလော့။ သီဘီလ်လာဝါးဇီ (3) စောင်ယာ TV ဆာဂေယောင်။

(7) ဂေါင်ဒါသောဂေလက်။ ဖာရာ သောကူလပ် ဥဂေါလ် အီဂေါလ် ဆာဂျပ် (3) စောင်နပ် ဇောင်နပ်အက် ပက်ဒေါ်ရစ်။ ဖုန်းသောယောဆား TV ဆားတုံးဖီရာသော ဒူရီနီလက်ကူလော။ ဂေတယ်ဘောဆော (2020) ပီဂျပ်မစ်ကျ ွဒီဇင်ဘာ (22) ဒိန်နပ်တာရား (3) စောင်ဘာစ်ခါးလ် ဥယ်တယ် (7) ဂေါင်ဒါသော ဥညှာဂေါလ်ရော TV ဆားဂေလက်။

ဂေါလ်ရောတုံးနယ် လီအက်ဂေါင်ဒါ ဒေရီဥညင် မခင်အေး TV ဆားတုံဥဒီအာလ်။ မခင်အေးတယ် (16) ဘောဆောဥလပ်ယော ကမ်နာဘင်အက်စောင်။ အာဒီအာဂျီဂျပ် ဇာငင်လော်နီချားခါးလ်ယာ ဘေရာ (2) စောင်လက်ပါလော။ ခါလော်ကာဇာ ရော် ဆူနီနင်မော်နော် ဒုတ်ဆူမီအာယစ်တယ် မခင်အေး မာဝါးဂုန်ဇာလ် အာသပ်တယ် ဘေရာ ရစ်ဇာဂိုက်ညင့် ဇီဝါနီရစ်ဒါဂါဒီလော။

ဇီဒီစောင်တယ် ရပ်ကွက် ဂေါလ်အက်ကမ်သော TV ဆားယာလက်ပါလပ်ယော ဒင်ဂွဇီတယ်တာရားလိုနော။ ခါလောကာဇာမာနု ရော်ဆူနီနင်တာဇီဝါးနပ် ဆားဂေလ်။ ဖာရာ ကာဇာတယ်လိုက် ဂေါလ်ရောဖီရီ အာညင့်တာဇီဝါး ဆာလုံကီဒူလာ ဖူဇာလ်လူလော။ အိုလိုဂျာရောင် ကူပူရာညင့်ဆာလုံအက်ကွ၊ ဇူတာအက်ဇုလ် ဒီဂီလောဆမ့် မခင်အေး မာကူဒေဂါးလော။ ဖာရာ ဒင်ဂွမာနု ကျုံရော်ဆူနီ လက်တယ် ဇာဂါတော်ဂါဇာညင့် အဓမ္မပြုကျင့် ခါယစ်တယ် ဘီရီဆောရစ် တပ်အာသပ်တယ် အမ်း ဆောလ်ဓျေးတောင်ရပ်ကွက် ခါလော်ကာဇာသော လက်ပါညင့် အဓမ္မပြုကျင့် ဂူယောင်တယ် ဒီစောင်တုံး အက်စောင်ရစ် ဒူရီပါလော ဆမ့်အမ်းဆောလ် ပုလိပ် ဂိုက်တီတုံး ထာမ်ပါလာမ့်။ ခေါရစ်မာနု ဒီစောင်ယာတယ် အမ်း ဆောလ်ကမ်းဒိတ်ဖာရာတုံး ကိုမောင်သောင်းဖေ (25) ဘောဆော၊ ကိုသက်ပြင်း (22) ဘောဆော ယာဘီလီထာမ့်ပါလောင်။ အီနားတာရာရစ် ရာဇသတ်ကြီးဥပဒေပုဒ်မ (376) | (144) လို အမ ှုဂူရိထူယစ်။ ဖာရာမာနု ကျုံဒေါ်ရာသော အက်စောင်သပ် ပါယစ်တယ် ဇီဝါးဂါသော ဆာလုံပီနိန် နော်ထားကူလော။

ကမ်နော်ဆူနပ်တယ် ဇီရစ်ဂူယောင်တယ် ယာဝန် အန်တီ မော်ဂေါင်နော ဘီလီ မခင်အေး မာဝါးကူဒေဂါးလော။ အမ်း ဆောလ်ရောမာနု ကိုမျိုးလွင် တယ် အမ်း ဆောလ် အစိုးရ တုံးဥပေဒစိုးမိုးမှု ယာ ဘော်ကောင်တယ်လိုက် ဘောဆောနော် ဘူရိမ်ညာ ဘီရီရစ်အီဒူလာ ဂူဂျောင်းဘာဘီလော်။

ဆောလ်ရေ ကာမစ်ဘောဆောနော် ဘူရိမ်ညာ ဘီရီရစ် မာနု ဒေါလ်လို မုဒိန်းကျင့်ဂူလပ် ဖာရာသော ဥလပ်ကီဒူလာဥဘော်။ အမ်း ဆောလ်ရော ဥပဒေစိုးမိုးမှု ဝန်တယ်အီ မုဒိန်းမှုအက်ကမ်းနော့။ အာယာယောအာသပ်။ ဇီကိစ္စဥကျောသက် အစိုးရသော ဟော်ဘော်ဒီလပ်ယော ဂူရိဂျီနော်ပါရီဂျောင်။ သီယာလိုက်ဂူရာ ဘီရီဝါးနိရစ်ဒီဂီဂျောင်တယ်။ တာရစ်ကာမာစ် ဖာရာမာနု ကျုံဒေါ်လာအုလ်ဒူရီနင်ပါ ယောင်တယ်။ ပုလိပ် ဂျပ်ဒူရီလပ်နော် ပါဘော့ဘီလီဘာဘီလက်။ ဆမ့်နော်ဥဂျပ် နိုဝင်ဘာ (29) ဒိန်နပ် ယော ပေါက်တောဆောလ်ရောသော သက်ငယ်မုဒိန်းမ ှုအက်ကမ်အုလ်။ (12) ဘောဆောအာသပ်တယ် မူဆလင်ဘီရီ အက်စောင်ရစ် ဘောဆောဒင်ဂွ ဘေရာ (3) စောင် အဓမ္မပြုကျင့်ဂူလက်။ ဒုတ်ပါတယ်ဘီရီတယ် ပေါက်တောဆောလ် အနောက်ရဲဖာရာ ငှက်ချောင်းဖာရာ မူဆလင်ကမ့်သော ဇာညင်ဂေါလ် အက်ကမ်သော ကင်ဂူရိအာသပ်တယ်။ အက်ဒိန်တယ် အာအက်ကမ်ဂေါလ်ရော ဘေရာ ဇာညင်တီငါ (12) လက် စုလ်ဂူယစ်ဘာဇား ဂျီည့်တီငါဂီရီဆော မော်လဝီဆရာလို အာဒီစောင် မုဒိန်းမှု အုလ်လက်ဆမ် ဒုတ်ပါယစ်တယ်က် ဂေနာတုံးထာမ်ပါလာမ့်။ ဒုတ်ပါယစ်တယ် ဘီရီတုံး မာမူဦးမောင်နု တယ်သီ ဘီရီတယ် အနောက်ရဲတုံး ဥညင်ငှက်ချောင်းကမ့် အမိရ်ဟူးစောင် ဂေါလ်ရောထာဂျပ်။

ဂေါလ်ပါလူနီလို။ (2) မစ် ဥညင်ဟစ် ဒအာလီကော် ဂျပ်ဂေါလ်ရော ဘေရာ ဂေယစ်ကူလော။ တီငါစုလ်ဂူယစ်ကူညင့် အမိရ်ဟူးစောင် ဂေါလ်ရောတုံး အုပ်ချုပ်ရေးမှူးရွှေလ ဂေါလ်ရောဒါကာလက်။ ရွှေလ ဂေါလ်ရောမာရီလက် ဘီလီကူဒေဂါးလော။ ဦးမောင်နု ကူလောတယ်တာမာ ဂေါလ်ရော နော်ဘာရာဂျီနင် အမိရ်ဟူးစောင် ဂေါလ်ရောဖီရီ ဘာရားဂျီလက်။ အမိရ်ဟူးစောင်လို ရွှေလလိုအက်ဂေနာ။ အမိရ်ဟူးစောင် ဂေါလ်ရောတုံး ရွှေလ ဒါဂိုက်နီနင် အက်ဒိန်ဒူရီလို ဘာဏီခြောက်ပေါက်သော ဒီထူယစ်။ မာရီနင်ဓောဝါလိုဂူဒါလော။ ဘီရီဝါဂါသော ဒုတ်ပါယာဒါစ် ယောအာသပ်ဆမ့် Save the children လို UNICEF ကော်ဂျပ် INGO ဒေါ်ဝါးဘောလ်ဒီနင် စစ်တွေဆောလ် ဒါဗိုက်ဂိုက်တီသော ဒါဗိုက်ဆာလက်။

ခေါရက်ဂူဂျပ်တယ် မာနု ရစ်ပေါက်တောဆောလ် ပုလိပ်ဂိုက်တီသော ဆူနာစ်ထူယစ်။ ဆမ်တယ် ရာဇသတ်ကြီးဥပဒေပုဒ်မ (323/376/354/144) ယောအာလ်ဘီလီ ရခိုင်အခြေစိုက်သတင်းဌာန ဝါးနိမစ်ဆေ့နယ်လာစ်ထူယစ်ဒီဂီလာမ့်။ သီပီဂျပ်ခေါရစ်ဂူဂျပ်တယ် မာနု တယ်ဒုတ်ပါယစ်တယ် ဂေါလ်ရွာထီဂါ ရစ်လူဒိတ်၊ ဓောဝါလိုကာဒါ လော်ရာအာလ် ဘီလီ ဦးမောင်နုငတ် Arakan Yoma ရစ်ကူလော။

ပေါက်တောဆောလ် ပုလိပ် ကျုံဒေါ်ရာဂေယ်တယ် ဒီဇင်ဘာ (25) ဒိန်နပ် ဇာညင့်အက်စောင်သပ် ဒူရီပါယစ် ဘီလီ ပေါက်တောဆောလ် ရဲစခန်းမှူး ဒုရဲမှူးလှဌေးတယ် Western News ရစ်ကူယစ်တယ်။ မောက်ဂေါဒါ့တ်သော သက်ငယ်မုဒိန်းမှု အာဂယ်ရစ်ဆားလပ် (4) ဗာလ် ဘီချီအုဆန် ဥပဒေရေးရာကုစားရေးရုံ (LCM) ရစ် ရခိုင်ပြည်နယ်ရုံးခွဲတုံး လီဂီထူ ယစ်ဒီဂီလာမ့်။ (2019) ဘောဆောသော သက်ငယ်မုဒိန်းမ ှု(5) သပ်ဥညင့် (2020) ဘောဆောသော ဗျာကုံ (20) ဝန်းအုလ်။ သီဘီဂျီရစ် စစ်တွေခရိုင်သော (11) ဝန်လို ကျောက်ဖြူခရိုင်သော (9) ဝန်းဥယစ်။ အီဒူလာသော မောက်ဂေါဒါတ်သော တပ်မတော်လို အေအေ ဒေါ်ဝါးပဋိပက ္ခဥယစ်ကာလသော ဥပဒေရေးရားရုံး (LCM) ရ်ရခိုင်ပြည်နယ်ရုံးခွဲတုံး လီဂီ ထူယစ်တယ်သော (16) ဝန်းဇူးတိ တရားခံ ရစ်ပိုက်ထူညင့် (4} ရင် တရားခံ ရစ်နော်ပိုက်ကူလက်။

ဇီဇီယစ် ရှေ့နေအုံးတယ် (18) ဘောဆောနော် ဘီရီဆောရစ် ပြုကျင့် ဥလက်တယ် သက်ငယ်မုဒိန်းမှုရောအုလ်။ ဥဗူရစ်ကူဂေတယ် သဲခုံဖာရာသော အောက်တိုဘာ (11) ဒိန်နပ် (17) ဘောဆောဘီရီရစ် တာဘေရာ ဝါးလိုအာမာနု (8) စောင် ဒေါ်လာဥညင့် မုဒိန်းမှုအက်ကမ်ယောအာသပ်။ သီမာနုကျုံရစ် ရခိုင့်တပ်တော် AA တုံးဒူရီနီ လက်ဆမ်မစ်ဆေ့နယ်လီလော်။ အာကော်ဂျပ်ယာ အက်ကမ်တယ် သက်ငယ်မုဒိန်းမှုတယ်နော့။ နိုင်ငံတော်လုံခြုံရေကင် လူထူယစ်တယ် တပ်မတော်မာနု လာရိုက်ဇာဂျပ်ဇာကာသော ဘီရီအက်စောင်ရစ် အဓမ္မပြုကျင့်ဂူယောင်တယ်။ လာရိုက်ယာဂျာသော တပ်မတော်မာနုယော (3) စောင်တယ် ရသေ့တောင်ဆောလ် ဦးဂါဖာရာတုံး (36) ဘောဆောဘီရီရစ် စစ်တွေမာနု ဇေအောလ်သော ကင်ယောဇေအောလ် (20) ဘောဆောဘောဆောဖီလီလက်။ စောစံငြိမ်သူ ဂေါ်ရစ်တယ် အင်္ဂလိပ်ကော်ဒါး RWIO ကော်ဂျပ် ရခိုင့်ရှေ့ဆောင်အမျိုးသမီူအဖွဲ့ ကူလပ်ဘီရီ ဝန်းနီရစ်ဆားအာသပ်။ မုဒိန်းမှုကူလပ် (2020) ဘောဆောသော ပေါက်တောဆောလ်ရော ဘီချီအုလ်လက်ပါယောင်။ ဥယောင်တယ် ယာဝန်းဆားလပ် နီချားခါးလ်ညင့် ဒါဗိုက်ဂူလာခါးလ်ညင့် ဒေသေသာဆာညာ နာဂျပ်လိုက်ယော။ (6) ဘောဆောဘီဂျူးရစ် မုဒိန်းမှုတယ် ပေါက်တောဆောလ်ရော ဘီချီအုလ်။

သီသော ပေါက်တောဆောလ်ရော သက်ငယ်မုဒိန်းမှုဘီချီးအုလ်။ (2017/2018) ဘောဆောဝန်ကျင့် ဘီလီဘာဘီလက်။ သီကိစ္စတယ် ပေါက်တောဆောလ်ရော ဘီချီအုလ်။ ကီဒူလာသုတေသ သနလူဘော။ တာရားဘာဘီနင်ကူလစ် နော်ပါရီဂျောင်။ ဒေသမာနုကျံူကော်ဒါးတယ် နီချားအက်ပီလင်သော ဒါဗိုက်ဒီလပ် နီချအက်ဘောတောလ် ဘီလီကူလက်။ သီဒူလာယော ပေါက်တောဆောလ်ရော ဘီချီလူမစ်ဆူနီလာမ့်။ ပေါက်တောဆောလ်ရစ် အောဂျပ် မုဒိန်းမ ရစ်ဆားလပ်ဒါဗိုက်ခါးလ်ညင် ဥဂျောင်ကူပါရစ်။ မောက်ဂေါဒါတ် ဘီရီရစ်အီဒူလာ ဥအာယ်တယ်ဆမ့် လုံခြုံမှုဏာ ဂျပ်လိုက်အောတယ်။ ဂိုလ်ရိုလ်မာနု ကူလပ် ဇီပေါ်ဝိုင်းရစ်ထူဇာ ညင့်ဘာရစ်နယ် လီကင်ဂေါ်ရားပေါ်ရစ်တယ် လိုက် အဓမ္မပြုကျင့်ခံ ဂေါ်ရားပူရီဂျောင်တယ်။ အီယာဝန်ခါးလ်နာဒါနာကူလစ် နော်ပါရီဂျောင်တယ် လိုက်ဘီလီ စောစံငြိမ်သူ ကူဒေဂါးလော။

မောက်ဂေါဒါတ်သော ဒေသတည်ငြိမ်မ ှုကောင်တယ်လိုက် တရားဥပဒေစိုးမိုး ကောင်တယ်ဇူတိ မုဒိန်းမှုရစ် ပုလိပ်ဂိုက်တီသော ဟော်ဘော်ဒီလပ်ယော ကင်နော်ဂူကျောင်တယ်လိုက် မာနု ကျုံယောဟော်ဘော်ဒီပိုက် မော်နော်ရူဇာတ်ဘာဘီအာ ယစ်။ အာမူဇောင်ငတ်တိနော်အောဖင့် ဥပဒေ ယာဘော်ဘီချီးထူညင်ဇီနှိပ်ဒေတယ် Sex Education ကော်ဂျပ်လိင်ဇီနှိပ်ဒီဘာတယ် ကီဒူလာ ဂေါ်ရားပူရီ ဘော်ယာရစ်ဘော်ဒီညာ အဖွဲ့အစည်းလာဂတ်။ သက်ငယ်မုဒိန်းမှု လိုဆာယောရစ် ဥပဒေရေးရာကုစားရေးရုံး ရခိုင်ပြည်နယ်ရုံးခွဲ မာနု ဒေါ်မြသူဇာ ကူလော။

ဂူရာဇီပေါ်ဝိုင်းရစ် child right law;CRC convention ကော်ဂျပ်ယာရစ်ခေါ်ရစ် ဂူဂျောင်းတယ်လိုက်။ အာအက်တယ်နီချားခါးလ်ညာ ၊ ဒါဗိုက်ခါးလ်ညာ ဇူတိမုဒိန်းမှုဥဂျောင်တယ်။ အ်တာနက်၊ ဆိုရှယ်မီဒီယာသောဂေါင်နော်ဂ်ပ်ဗီဒြီယို၊ အာရုပ်ကုံးဇူးဒိ သက်ငယ်မုဒိန်းမှု ဥဂျောင်တယ်။ သီဒူလာဥဂျောင်တယ်ယာ ဝန်ဆာလပ် ဂေါလ်ရော ကာဇာမာနု၊ အေဂေနာအုံးအာလက်တယ်လိုက်သီမာနု ကျုံရစ်ယောမော်ဂျာပူရိဘော်ကူထူယစ်။ ဂူရာဘီရီရစ်နောကျုစ် ဘေရာအုံးရစ်ယော ဒီဂီအာဂျီဂျောင် ဘီလီ စောစံငြိမ်သူ ကူလော။………..

Cover Photo credit to the UNICEF Myanmar/2017/Kyaw Kyaw Winn

 563 total views,  1 views today